Czym jest odszkodowanie i jak wygląda sprawa o nie?

Osoba, która z własnej winy wyrządziła szkodę innej osobie, obowiązana jest do jej naprawienia. Należy jednak pamiętać, że odpowiedzialność odszkodowawcza spoczywa nie tylko na osobie, która bezpośrednio wyrządziła szkodę, ale również na osobie, która nakłoniła inną osobę do wyrządzenia szkody, udzielała pomocy w jej wyrządzeniu, jak również świadomie korzystała z wyrządzonej drugiemu szkody.

Kiedy można uniknąć odpowiedzialności odszkodowawczej?

Do zapłaty odszkodowania nie jest zobowiązana osoba, która wyrządziła szkodę działając w obronie koniecznej albo stanie wyższej konieczności. Obrona konieczna polega na odpieraniu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby. Działanie w stanie wyższej konieczności polega na zniszczeniu lub uszkodzeniu cudzej rzeczy albo zabiciu lub zranieniu cudzego zwierzęcia w celu odwrócenia od siebie lub innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia. Jednak działaniem w stanie wyższej konieczności nie może zasłaniać się osoba, która sama wywołała niebezpieczeństwo, mogła uniknąć niebezpieczeństwa w inny sposób lub jeżeli ratowane dobro nie jest oczywiście ważniejsze od dobra naruszonego.

Co w przypadku, kiedy szkodę wyrządzi dziecko?

Co do zasady w sytuacji, kiedy szkodę wyrządzi małoletni do lat trzynastu to nie ponosi on odpowiedzialności odszkodowawczej. Należy jednak pamiętać, że ustawa przewiduje obowiązek nadzoru nad małoletnim, który zwykle spoczywa na rodzicach. W takiej sytuacji, osoba zobowiązana do nadzoru obowiązana jest do naprawienia szkody. Rodzic może jednak zwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej jeżeli uczynił zadość obowiązkowi nadzoru jak również w sytuacji gdy szkoda powstałaby także przy starannym wykonywaniu nadzoru.

Hydraulik zalał sąsiadów, kto ma zapłacić odszkodowanie?

Może również dojść do sytuacji, kiedy szkodę wyrządzi osoba, której powierzyliśmy wykonanie jakiejś czynności. Co do zasady, odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi osoba powierzająca zadanie. Jeżeli jednak osoba powierzająca zadanie nie ponosi winy w wyborze lub powierzyła zadanie podmiotowi, który zawodowo zajmuje się wykonywaniem tego rodzaju czynności, wówczas jest ona zwolniona z odpowiedzialności odszkodowawczej. Oznacza to, że jeżeli osoba powierzająca zadanie dochowała wszelkiej staranności przy wyborze wykonawcy lub powierzyła wykonanie zadania profesjonaliście (np. zawodowemu hydraulikowi), to wówczas nie jest zobowiązana do zapłaty odszkodowania.

Nieco inaczej prezentuje się sytuacja, kiedy powierzający wykonanie zadania na własny rachunek sprawuje kierownictwo nad osobą, która wyrządziła szkodę. Wówczas odpowiedzialność odszkodowawcza spoczywa na osobie powierzającej wykonanie zadania.

Co w sytuacji, kiedy szkodę wyrządzi zwierzę?

W przypadku wyrządzenia szkody przez zwierzę, do zapłaty odszkodowania zobowiązana jest osoba, która zwierzę chowa albo się nim posługuje. Co istotne, odpowiedzialność odszkodowawcza jest niezależna od tego, czy w momencie powstania szkody zwierzę było pod jej nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło. Osoba chowająca lub posługująca się zwierzęciem może uchylić się od odpowiedzialności odszkodowawczej jeżeli wykaże, że nie ponosi winy. Jednak nawet w przypadku wykazania braku winy, na osobie, która zwierzę chowa lub się nim posługuje spoczywa obowiązek zapłaty odszkodowania jeżeli z okoliczności, zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Kto odpowiada za szkodę wyrządzoną przedmiotem wypadającym z okna?

Niejednokrotnie szkoda powstaje w wyniku wyrzucenia, wylania lub spadnięcia jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia. Do takiej sytuacji może dojść w związku z nieprawidłowo zorganizowanymi pracami remontowym lub w wyniku niewłaściwego zabezpieczenia przedmiotów znajdującym się na parapetach i balkonach. Odpowiedzialność za tego rodzaju szkodę ponosi osoba, która zajmuje pomieszczenie. Taką osobą może być nie tylko właściciel, ale również najemca, dzierżawca, osoba zajmująca pomieszczenie na podstawie innego tytułu prawnego lub nawet bez tytułu prawnego. Osoba zajmująca pomieszczenie może jednak uchylić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że szkoda powstała w wyniku działania siły wyższej, z wyłącznej winy poszkodowanego lub z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi ona odpowiedzialności i której działaniu nie mogła zapobiec.

Kto odpowiada za szkodę wywołaną złym stanem technicznym budynku?

W przypadku szkody wywołanej zawaleniem się budowli lub oderwaniem się jej części, odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli. Samoistnym posiadaczem jest osoba, która nie wywodzi swojego prawa do posiadania rzeczy z prawa innej osoby. Samoistnym posiadaczem nie jest więc najemca ani dzierżawca, bowiem wywodzą oni prawo do posiadania rzeczy z umowy zawartej z jej właścicielem. Samoistnym posiadaczem jest więc właściciel, ale również osoba nie posiadająca tytułu prawnego do rzeczy, a władająca nią jak właściciel (np. osoba niesłusznie uważająca się za właściciela).

Jeżeli zawalenie się budowli lub oderwanie jej części nie wynikało z jej złego stanu technicznego ani z wady w budowie, samoistny posiadacz nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną tym zdarzeniem.

Kto odpowiada za szkodę wyrządzoną prowadzeniem działalności gospodarczej?

Przepisy kodeksu cywilnego nakładają na prowadzącego przedsiębiorstwo lub zakład odpowiedzialność o bardzo szerokim zakresie, opartą o zasadę ryzyka. Ustawodawca wychodzi z założenia, że prowadzący przedsiębiorstwo wykorzystuje siły przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) i czerpie z tego tytułu zyski, zaś korzystanie z ww. sił rodzi ryzyko wyrządzenia szkody. Jednak przedsiębiorca odpowiedzialny jest za szkodę wyrządzoną nie tylko w związku z wykorzystywaniem sił przyrody, a za każdą szkodę wyrządzoną ruchem zakładu. Przykładowo, w przypadku szkody wywołanej poślizgnięciem na peronie kolejowym, odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi prowadzący przedsiębiorstwo, mimo iż zdarzenie nie nastąpiło w związku z wykorzystaniem sił przyrody. Wynikało ono jednak z wadliwej organizacji przedsiębiorstwa, wobec czego należy uznać, że szkoda została wyrządzona przez ruch przedsiębiorstwa.

Osoba prowadząca przedsiębiorstwo lub zakład może jednak uchylić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że szkoda powstała w wyniku działania siły wyższej, z wyłącznej winy poszkodowanego lub z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi ona odpowiedzialności i której działaniu nie mogła zapobiec.

Odszkodowanie przy zdarzeniach drogowych

Podobnie jak w przypadku osoby prowadzącej przedsiębiorstwo lub zakład, ustawodawca nałożył bardzo szeroką odpowiedzialność opartą na zasadzie ryzyka również na samoistnego posiadacza samochodu. Jest on zobowiązany do zapłaty odszkodowania w przypadku szkody wyrządzonej ruchem takiego pojazdu. Za ruch uważa się stan od rozpoczęcia podróży pojazdem do jej zakończenia, wobec czego samochód będzie znajdował się w ruchu również w czasie postoju czy ustępowania pierwszeństwa, nawet w sytuacji, kiedy silnik jest wyłączony. Wobec powyższego szkodą wyrządzoną ruchem pojazdu jest przykładowo szkoda wyrządzona nieuważnym otwieraniem drzwi pojazdu. Należy jednak pamiętać, że jeżeli posiadacz samoistny oddał pojazd w posiadanie zależne (np. najem, dzierżawę), wówczas odpowiedzialność za szkodę ponosi posiadacz zależny.

Inaczej kształtuje się sytuacja w przypadku zderzenia dwóch samochodów. Wówczas sprawę rozstrzyga się na zasadach ogólnych, wobec czego odszkodowanie zobowiązana jest zapłacić osoba, która ponosi winę za powstanie szkody.

Kto odpowiada za szkodę wyrządzoną pasażerowi samochodu?

Co do zasady, szkoda wyrządzona pasażerowi samochodu przez ruch tego pojazdu podlega opisanej powyżej zasadzie ryzyka, wobec czego do naprawienia szkody zobowiązany jest samoistny posiadacz pojazdu, zaś jeżeli pojazd został oddany w posiadanie zależne – posiadacz zależny. Należy jednak pamiętać, że ustawodawca odmiennie uregulował przypadek, gdy pasażer jest przewożony z grzeczności. Za przewożenie z grzeczności uznaje się przewożenie nieodpłatne, niezwiązane z żadną korzyścią po stronie posiadacza pojazdu. W takiej sytuacji posiadacz pojazdu odpowiada na zasadach ogólnych i obciążenie go odpowiedzialnością odszkodowawczą wymaga wykazania winy.

Jak ustala się wysokość odszkodowania?

Ustalając wysokość odszkodowania należy wziąć pod uwagę zarówno straty jako uszczuplenie majątku poszkodowanego jak również utracone korzyści. Wobec powyższego odszkodowanie obejmować będzie nie tylko wartość o jaką pomniejszył się majątek poszkodowanego, ale również wartość korzyści które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Należy również pamiętać o obowiązującej zasadzie pełnego odszkodowania z której wynika, że podmiot na którym spoczywa odpowiedzialność odszkodowawcza jest obowiązany pokryć wszystkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione w celu usunięcia szkody. Przykładowo w przypadku wyrządzenia szkody w postaci uszkodzenia pojazdu, odszkodowanie obejmuje koszty holowania oraz najmu pojazdu zastępczego, jeżeli są one celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Kiedy roszczenie o odszkodowanie ulega przedawnieniu?

Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się po upływie trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub mógł dowiedzieć się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Należy jednak pamiętać, że bez względu na moment kiedy poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł dowiedzieć się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia – roszczenie od odszkodowanie ulega przedawnieniu jeżeli upłynęło dziesięć lat od zdarzenia wywołującego szkodę.

Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku, gdy szkoda powstała w wyniku przestępstwa. Wówczas przedawnienie roszczenia o odszkodowanie następuje po upływie dwudziestu lat od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na moment, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

Ile kosztuje dochodzenie odszkodowania?

Wysokość opłaty od pozwu o odszkodowanie jest uzależniona od wysokości dochodzonego odszkodowania. Należy jednak pamiętać, że osoba, która nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie potencjalnie narazi ją na taki uszczerbek, może wnosić o zwolnienie od kosztów sądowych.

Profesjonalne doradztwo i prowadzenie spraw o alimenty

Adwokaci z Kancelarii Adwokackiej Fidura Świetlicki Witkiewicz zajmują się kompleksowym prowadzeniem spraw o alimenty w Białymstoku jak też na terenie całej Polski.