Podział majątku wspólnego małżonków

Podział majątku wspólnego może nastąpić:

• na mocy orzeczenia Sądu;
• na mocy umowy.

Na czym polega sądowy podział majątku wspólnego?

Sądowy podział majątku wspólnego małżonków następuje na mocy orzeczenia Sądu. W sprawie o podział majątku wspólnego właściwy jest zawsze Sąd Rejonowy, niezależnie od wartości majątku wspólnego małżonków. Wniosek o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami należy złożyć do Sądu, w okręgu którego znajduje się majątek wspólny. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy wspólność ustała z uwagi na śmierć jednego z małżonków. W takiej sytuacji wniosek o podział majątku wspólnego należy złożyć do Sądu spadku, którym jest Sąd właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego małżonka.

Jaki jest koszt sprawy o podział majątku wspólnego?

Wniosek o podział majątku wspólnego małżonków podlega opłacie stałej w wysokości 1000 zł. Oznacza to, że opłata ta pozostanie taka sama bez względu na skład i wartość majątku wspólnego. Opłata od wniosku o podział majątku wspólnego może być niższa. W sytuacji, gdy do wniosku załączony zostanie zgodny projekt podziału majątku opłata wynosi 300 zł. Istotne jest, że niższa oplata nie ma zastosowania, gdy postępowanie o podział majątku wspólnego zainicjowane zostało z brakiem zgodnego stanowiska, a zgodny wniosek został wypracowany dopiero w toku postępowania. Natomiast, gdy zgodny wniosek o podział majątku wspólnego został wypracowany dopiero w trakcie postępowania, to przywilej niższej opłaty sądowej od wniosku związany jest z zawarciem ugody sądowej. W takiej sytuacji Sąd zwróci połowę uiszczonej opłaty od wniosku o podział majątku wspólnego, a więc 500 zł.

Zgodny wniosek o podział majątku wspólnego

Możemy również spotkać się z sytuacją, gdy postępowanie o podział majątku wspólnego zainicjowane zostało na podstawie zgodnego wniosku małżonków w związku z czym wniesiona został niższa opłata w wysokości 300 zł, zaś w trakcie postępowania dojdzie do odstąpienia od zgody i powstania sporu. Wówczas pobrana zostanie opłata uzupełniająca w kwocie 700 zł, ale dopiero w orzeczeniu kończącym postępowanie. Opłata uzupełniająca nie zostanie pobrana, gdy małżonkowie zrezygnują ze wskazanego we wniosku zgodnego projektu podziału majątku i zgłoszą inny zgodny projekt.

Czy podział majątku wspólnego może być przeprowadzony w sprawie o rozwód?

Dodać należy, że podział majątku może być dokonany również w sprawie o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa. W takiej sytuacji opłata od żądania dokonania podziału majątku jednocześnie w toku tych postępowań pobrana zostanie w orzeczeniu kończącym postępowanie. Przypomnieć należy, że żądanie dokonania podziału majątku wspólnego w toku wyżej wskazanych postępowań zostanie przez Sąd uwzględnione pod warunkiem, że przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Co w przypadku braku wiedzy dotyczącej wartości składników majątku?

Postępowanie o podział majątku wspólnego związane jest z koniecznością określenia wartości poszczególnych składników majątku wspólnego małżonków podlegających podziałowi. Jeżeli byłym małżonkom nie uda się uzgodnić wspólnych wartości lub są w tym zakresie pomiędzy nimi rozbieżności, albo też nie mają oni wiedzy dotyczącej wartości składników majątku wycena majątku zostanie wykonana przez biegłego rzeczoznawcę, a co będzie związane z obowiązkiem poniesienia kolejnych kosztów.

Umowny podział majątku wspólnego

Umowa, poprzez którą dokonany zostanie podział majątku wspólnego, może mieć formę:

• umowy pozasądowej
• umowy sądowej (ugoda).

Wprost przeciwnie do podziału sądowego umowny podział majątku wspólnego nie musi obejmować wszystkich składników majątku wspólnego. Dopuszczalny jest częściowy podział majątku wspólnego.

Czy można podzielić majątek w trakcie małżeństwa?

Istotne jest, że podział majątku nie można żądać w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej. Ważne jest również to, że podział może dotyczyć wyłącznie majątku wspólnego małżonków. Jego skład określa się na dzień, w którym doszło do ustania wspólności majątkowej. Natomiast wartość tego majątku oceniana jest według stanu i cen na dzień dokonywania podziału. Zasadą jest, że z chwilą ustania wspólności małżonkom przysługują równe udziały w majątku, który był objęty wspólnością.

Wrócić należy do momentu powstania pomiędzy małżonkami wspólności majątkowej. Dochodzi do tego z chwilą zawarcia związku małżeńskiego. Majątkiem wspólnym są przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej zarówno przez oboje małżonków, jak i przez jednego z małżonków.

Zdarzenia, które powodują ustanie wspólności ustawowej małżeńskiej:

• śmierć jednego z małżonków;
• rozwiązanie małżeństwa przez rozwód;
• orzeczenie przez Sąd separacji małżonków;
• orzeczenie Sądu znoszące wspólność majątkową;
• na skutek zawarcia przez małżonków umowy, która znosi wspólność (tzw. intercyza);
• ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków;
• ogłoszenie upadłości jednego z małżonków.

W sytuacjach, gdy wspólność małżeńska ustaje w trakcie małżeństwa, można żądać podziału majątku wspólnego nawet jeszcze w trakcie trwania małżeństwa.

Ważne jest, że w zakresie separacji z chwilą jej zniesienia pomiędzy małżonkami dochodzi do powstania majątkowej wspólności małżeńskiej. Takie same skutki niesie ze sobą uchylenie ubezwłasnowolnienia oraz umorzenie, ukończenie, uchylenie postępowania upadłościowego.

Co wchodzi w skład majątku wspólnego?

Do majątku wspólnego małżonków należą:

• przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej zarówno przez oboje małżonków, jak i przez jednego z małżonków;
• pobrane wynagrodzenie za pracę;
• dochody z innej działalności zarobkowej małżonków;
• dochody z majątku wspólnego małżonków;
• dochody z majątku osobistego każdego z małżonków;
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, które prowadzone jest w ramach konta ubezpieczonego przez ZUS.

Majątek osobisty każdego z małżonków

Natomiast przedmioty, które stanowią majątku wspólnego, stanowią majątek osobisty każdego z małżonków. Do majątku osobistego małżonka należą między innymi przedmioty, które zostały nabyte przed zawarciem małżeństwa, a także te, które nabyte zostały w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny, przedmioty nabyte w zamian za składnik majątku osobistego, a także przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Czy można żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym?

Od zasady, że po ustaniu wspólności majątkowej małżonkom przysługują równe udziały w majątku, który objęty był wspólnością, istnieją wyjątki. Małżonek może domagać się w postępowaniu o podział majątku wspólnego ustalenia nierównych udziałów. Aby doszło do ustalenia nierównych udziałów Sąd na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego musi dojść do przekonania, że istnieją ważne powody, które przemawiają będą za odstąpieniem od zasady równych udziałów. Jednocześnie Sąd ma na uwadze, w jakim stopniu małżonkowie przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Stwierdzenie istnienia powyższych przesłanek przemawiających za ustaleniem nierównych udziałów możliwe jest w odniesieniu do okoliczności konkretnego stanu faktycznego. Pod pojęciem ważne powody można rozumieć: zaniedbywanie obowiązków względem rodziny, długotrwałą separację, nieprzyczynianie się do powstania majątku wspólnego, a także przyczynianie się w mniejszym stopniu niż wskazują na to możliwości zarobkowe małżonka, porzucenie rodziny.

Natomiast jeżeli chodzi o przyczynianie się do powstawania majątku wspólnego to rozumieć to pojęcie należy jako podejmowanie starań o należyte funkcjonowanie i zaspokajanie potrzeb rodziny. Istotna jest tutaj nie tylko wysokość dochodów, które uzyskuje małżonek, lecz również sposób w jaki nimi gospodaruje, a także gospodarowanie przedmiotami majątkowymi. Co więcej wydatki muszą cechować się racjonalnością.

Czy można żądać rozliczenia nakładów w sprawie o podział majątku?

Istotne jest również to, że obok żądania dokonania podziału majątku wspólnego w postępowaniu tym mogą zostać zgłoszone roszczenia dotyczące rozliczenia nakładów i wydatków zarówno tych, które poczynione zostały z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty jednego z małżonków, a także z majątku osobistego na majątek wspólny.

Podział majątku wspólnego dokonany w drodze umowy niesie za sobą możliwość wyłączenia z umowy działowej rozliczenia wzajemnego nakładów i dokonania rozliczeń z tego tytułu w przyszłości. Sądowy podział majątku powinien obejmować cały majątek. W takiej sytuacji objęcie w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków rozliczeń w zakresie wydatków i nakładów jest obligatoryjne. Ponadto jeżeli chodzi o sądowy podział majątku wspólnego rozliczenie nakładów i wydatków nie jest możliwe po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego. Dotyczy to również sytuacji, gdy nakłady i wydatki zostaną zgłoszone do rozliczenia w postępowaniu o podział majątku wspólnego, a Sąd nie obejmie ich postanowieniem kończącym postępowanie.

Roszczenie o zwrot nakładów dokonanych przez małżonków z majątku wspólnego, w czasie trwania wspólności, na nieruchomość stanowiącą własność osoby trzeciej wchodzi w skład majątku wspólnego i jako prawo majątkowe powinno ono być objęte postępowaniem o podział majątku wspólnego.

Jakie inne roszczenia można zgłosić w sprawie o podział majątku?

W toku postępowania o podział majątku wspólnego mogą zostać zgłoszone również inne żądania uboczne, np.:

• odszkodowanie za nieusprawiedliwione wyzbycie się składników majątku wspólnego przed ustaniem wspólności;
• stwierdzenie bezskuteczności rozporządzenia przez jednego z małżonków przysługującym mu udziałem w przedmiocie, który stanowi majątek wspólny;
• roszczenia małżonków w zakresie spłaconych długów z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego oraz z majątku osobistego na majątek wspólny.

Sposoby dokonania podziału majątku wspólnego

Podział majątku wspólnego może nastąpić poprzez:

• podział w naturze z uwzględnieniem wielkości przysługujących małżonkom udziałów w majątku wspólnym (ewentualne wyrównanie udziałów następuje w postaci dopłat);
• przyznanie całego majątku jednemu z małżonków z jednoczesnym nałożeniem na niego obowiązku dokonania spłaty drugiego małżonka;
• sprzedaż majątku i dokonanie podziału uzyskanej kwoty ze sprzedaży pomiędzy małżonków z jednoczesnym uwzględnieniem wielkości przysługujących udziałów w majątku wspólnym.

Podział majątku wspólnego małżonków Białystok

Adwokaci z Kancelarii Adwokackiej Fidura Świetlicki Witkiewicz zajmują się kompleksowym prowadzeniem spraw o rozwód w Białymstoku jak też na terenie całej Polski.